Achtergrond

In augustus 2014 hebben Gedeputeerde Staten van de provincie Fryslân de bevoegdheid over het leergebied Friese taal en cultuur gekregen van het Rijk. In de periode 2016-2018 hebben onderwijskundigen van het lectoraat een eerste ronde langs alle primair en voortgezet onderwijs scholen gemaakt om in kaart te brengen wat de stand van zaken is met betrekking tot het leergebied Friese taal en cultuur. De resultaten van deze 0-meting zijn gepubliceerd in It is mei sizzen net te dwaan (Varkevisser & Walsweer, 2018).

In de periode 2020-2022 is een tweede ronde langs al deze scholen gedaan en is tevens in kaart gebracht hoe (voortgezet) speciaal onderwijs scholen het leergebied Friese taal en cultuur vormgeven. Een bijvangst, die ook in de 0-meting beschreven is, is informatie over hoe scholen in de streektaalregio’s aandacht besteden aan de eigen streektaal en -cultuur. De resultaten van deze 1-meting zijn in vier verschillende katernen gepubliceerd onder de noemer: It is mei sizzen net te dwaan: 1-meting  (Varkevisser, Visser & Walsweer, 2023).

Een verschil met de schoolbezoeken uit de 0-meting is dat er tijdens de 1-meting een zogenaamde skoalstiper mee geweest is. Aan iedere school is inmiddels een skoalstiper gekoppeld als vaste contactpersoon. De skoalstiper begeleidt scholen bij de ambities rondom de Friese taal en cultuur van de school en het werken naar een profiel A in 2030. Zo is de skoalstiper op de hoogte van (alle) verschillende werkwijzen, projecten, materialen, opleidingen en nascholing die relevant kunnen zijn voor de school. Dit proces van groei wordt door de skoalstiper vastgelegd in een logboek. Deze logboeken vormen een basis voor vervolgonderzoek.

---

Onderzoeksvraag

In deze derde onderzoeksperiode is een brede onderzoeksvraag opgesteld: “Wat wurket en hoe wurket it?” Deze vraag is voor allerlei onderdelen van het beleid Taalplan Frysk 2030 te onderzoeken, zoals voor de verschillende projecten, werkwijzen en materialen, maar ook voor het werk van de skoalstipers en de logboeken.

---

Partners

---

Kijk voor meer informatie op de website van Provincie Fryslân of op taalplan.frl.

Activiteiten

Het lectoraat is betrokken bij verschillende onderdelen van het beleid van Taalplan Frysk 2030.

---

Skoalstipers

Aan iedere primair, voortgezet en speciaal onderwijsschool is inmiddels een skoalstiper gekoppeld als vaste contactpersoon. In het primair onderwijs komen de skoalstipers vanuit de Afûk, Cedin, NHL Stenden – lectoraat Meertaligheid & Geletterdheid, Semko en het SFBO. In het voortgezet en speciaal onderwijs zijn er skoalstipers vanuit Cedin.

De skoalstiper neemt regelmatig contact op met de school en begeleidt op die manier de scholen bij de ambities rondom de Friese taal en cultuur. Daarnaast heeft de skoalstiper oog voor de ambitie van de provincie Fryslân: het werken naar een profiel A in 2030. Doordat de skoalstiper op de hoogte is van de verschillende werkwijzen, projecten, materialen en scholingen rondom de Friese taal en cultuur, kan hij/zij de school goed adviseren in welke stappen de school moet zetten om zo in 2030 het leergebied Friese taal en cultuur weer op een voldoende niveau aan te bieden. Dit proces wordt door de skoalstiper ook vastgelegd in een logboek. De data uit deze logboeken gebruiken we om antwoorden te kunnen vinden op de vraag: hoe geven scholen ambities rondom de Friese taal en cultuur vorm. Met andere woorden: wat wurket en hoe wurket it?

---

Inspirerend Meertalig Onderwijs

In samenwerking met Cedin zijn verschillende projecten, werkwijzen en materialen ontwikkeld onder de noemer Inspirerend Meertalig Onderwijs. Aanleiding voor het ontwikkelen van deze projecten, werkwijzen en materialen is de wens uit de onderwijspraktijk om meer verbinding te kunnen creëren tussen de Friese taal (en cultuur) en andere activiteiten én om de Friese taal en cultuur meer geïntegreerd met andere vakken en taaldomeinen te kunnen aanbieden.

Tijdens de 1-meting werd duidelijk dat scholen het materiaal van Inspirerend Meertalig Onderwijs waarderen maar ook nog hulp kunnen gebruiken bij het integreren van de diverse mogelijkheden in hun eigen curriculum. In 2025 starten we daarom met een pilot waarbij scholen intensief begeleid worden om deze integratie tot stand te brengen om zo te komen tot een duurzame verankering van de Friese taal en cultuur in het schoolcurriculum. Gedurende dit traject van intensieve begeleiding wordt er data verzameld om uiteindelijk antwoord te kunnen geven op de vraag: wat hebben scholen nodig om de Friese taal en cultuur te kunnen integreren in het curriculum. Met andere woorden: wat wurket en hoe wurket it?

---

Publicaties

1-meting

---

Rispje en Siedzje

Team

Taalplan Frysk 2030 is een opdracht van de provincie Fryslân, uitgevoerd door verschillende taal- en onderwijsinstellingen. Hieronder de onderwijsonderzoekers betrokken bij het Taalplan Frysk 2030-project van NHL Stenden uitgelicht.